Renk Nedir?
Işık, dalga boyuna göre, göze farklı renklerde gözükür. Temel ışık renkleri, kırmızı, yeşil ve mavidir. Diğer renkler bu üç rengin karışımıyla elde edilir. Üç rengin aynı anda varlığı beyazı oluşturur. Hiçbir ışığın olmaması durumundaysa siyah oluşur. RGB Kırmızı-Yeşil-Mavi dışındaki renklerin diğer renk tonu oluşumu ise şöyledir. Kırmızı ile yeşil renk birleşirse SARI rengi, kırmızı ile mavi birleşirse MOR rengi ve yeşil ile mavi birleşirse TURKUAZ renklerini görürüz. Bu renklerin koyulaşması ya da patlaması durumunda diğer renk tonlarının çeşitliliğini görmüş oluruz.
Renkleri Görmek
Doğadaki nesnelerin renkleri üç kural tarafından belirlenir. Fiziksel, Fizyolojik ve Psikolojik:
FİZİKSEL : Renk algımız doğa yasalarına göre belirlenmiştir. Bu, ışığın ya da ışık kaynağının kalitesi, objenin yansıttığı ışığın içerdiği spektrum bilgisi kadardır. Işık kaynağından çıkan renklerin bir çoğu emilirken bazı renkler ise yansır. Örnek vermek gerekirse yukarıdaki kırmızı top üzerine çarpan ışık diğer renkleri emerken sadece kırmızı rengi yansıtır. Göz ve beyin bunu kırmızı olarak yorumlar.
FİZYOLOJİK : Görmenin fizyolojik kısmı aynı zamanda gözün elektrokimyasal süreçlerine dayanmaktadır ve daha göreceli bir durumdur. Işık retinanın arka kısmında bulunan ışığa duyarlı fotoreseptörler tarafından elektrik uyarıları haline dönüştürülür. Fotoresöptörler bir tür sinir hücreleridir. Bu elektriksel uyarımlar gözün optik sinirleri üzerinden beyne gönderilir ve bazı işlemlerden sonra beynimizde görüntü oluşur. İşte tam bu noktada psikolojik etkenler devreye girer.
PSİKOLOJİK : Renkleri görmemiz, aynı zamanda psikolojik bir durumdur. Göz bir görsel gördüğünde aslında onu görmez. Bu görüntü beyine ulaştığında, beynin arka kısmındaki (Oksipital lop) görme merkezi dediğimiz yer tarafından görülür ve yorumlanır. Duygusal ve çevresel etkenlere göre görme duyusu değişkenlik gösterebilir. Renklerin göz tarafından nasıl algılandığıysa bilimsel olarak kesin olarak açıklanamamıştır ve hala teori düzeyindedir.
Renk Biliminin Doğuşu
1670 yıllarında İngiliz fizikçi Isaac Newton evinin karanlık bir odasına duvara beyaz bir perde yerleştirir. Odanın bir köşesinden güneş ışığını küçük bir delikten geçirerir ve ışığın önüne de üçgen bir prizma tutarak duvardaki perdeye yansıtarır. Bu yolla aynen gökkuşağındaki gibi yedi rengi görüntülemeyi başarır. Bunun üzerine güneş ışığının renk skalasının gizemini çözmek için çalışmalarına başlar. Elmas prizmadan geçen güneş ışığındaki renkleri bir çok kez inceler. Newton beyaz perdenin üzerine düşen renklerin sıralamasına Spektrum Solaers (Güneş Tayfı) adını vermiştir. Renk Bilimi'nin bir bilim dalı olarak önemini ortaya koymuş ve konunun detaylarını Opticks' isimli kitabında açıklamıştır.
Renk Spektrumu
Beyaz ışığın prizmadan geçtiğindeki elektromanyetik ışınımın dalga boyuna göre dağılımına 'Spektrum' deriz. İnsan gözünün ışık veya renk olarak algıladığı aralığa denk gelen elektromanyetik enerjidir. Beyaz ışık bir prizmadan geçirildiğinde bileşenleri olan diğer dalga boylarına ayrılabilir. Her dalgaboyu farklı bir frekansa sahiptir ve göz tarafından farklı bir renk olarak algılanır. İnsan gözü sadece 380 nm-780 nm arasındaki dalgaboylarını görebilir.
Sayısal Renk Uzayı
CIE
Avusturya, Viyana'da 1913 yılında kurulan CIE Uluslararası Aydınlatma Komisyonu (International Commission on Illumination) genellikle Fransızca ismi olan 'Commission internationale de l'éclairage' adının ilk harfleri CIE şeklinde kullanılır. Işık, aydınlatma, renk ve renk uzayları konusunda uluslararası tek otoritedir. CIE 1931 renk uzayları, elektromanyetik görünür spektrumda, fiziksel saf renkler (dalgaboyları) ile insan renk görüşünde fiziksel algılanan renkler arasında tanımlanmış ilk sayısal oluşumdur.
Renk uzaylarını tanımlayan matematiksel ilişkiler, renk yönetimi için temel gereksinim niteliğinde araçlardır. Bu ilişkiler bilgisayarlar, ekranlar ve dijital kameralar gibi elektronik cihazlarının görünür radyasyona verdikleri farklı yanıtların bir evrensel insan gözünün görüş yanıtına çevrilmesine olanak tanır.
CIE 1931 RGB renk uzayı ve CIE 1931 XYZ renk uzayı, Uluslararası Aydınlatma Komisyonu tarafından 1931 yılında oluşturulmuştur. CIE XYZ renk uzayı 1920'lerin sonunda, William David Wright ve John Guild tarafından yapılan bir dizi deney sonucu geliştirilmiştir. Bu deneylerin sonuçları, CIE XYZ renk uzayının da türetildiği CIE RGB renk uzayının tanımlanması ve türetilmesi amacıyla birleştirilmiştir.
CIE 1931 GAMUT
Diyagram şeklindeki bu üçgen grafik alanın içi, insan gözünün gördüğü tüm renkleri belirler. Bu alanda renk uzayının kapsadığı renk aralığına 'Gamut' denir. Farklı aygıtlar (Bilgisayar Monitörleri, TV'ler, Projektörler, Tarayıcılar, DSLR, Dijital Sinema Kameraları) farklı renk uzaylarıyla ve her biri farklı Gamut'larla çalışır.
REKLAM
LAB
LAB dijital ortam için renklere bir dil vermek adına geliştirilen uluslararası bir standart türüdür. LAB açılımı: L aydınlık (Lightness) A ile B ise renk bileşenlerini temsil eder. Renklerin Saturation (Doygunluk) skalası ile aydınlığını da temsil eder.
Renk Profilleri
Renk Pofillleri zamanla geliştirilerek gözün gördüğü en yakın renkleri yakalamak adına geliştirilen renk skalalardır. Uluslararası standartlara uygun hala getirilmişlerdir. Renk uzayı, görünür tayf içinde kalan renk aralığıdır. Renk uzayı aynı zamanda bir renk modelinin bir varyantı olabilir.
sRGB Renk Profili
1996 yılında HP ve Microsoft işbirliğiyle geliştirilen ilk renk profilidir. sRGB doğru renkleri fotoğraflar ve videolar için CRT monitör için geliştirildi. LCD ekran ve projektörler içinde hala kullanılmaktadır. Standart RGB Color Space, açılımı ise (Standart, Red (Kırmızı), Green (Yeşil) ve Blue (Mavi) ) renk uzayı demektir.
REC-709 Renk Profili
Bu standardın ilk versiyonu 1990 yılında onaylanmıştır HDTV ve 2K için geliştirilmiş renk uzayıdır. sRGB renk uzayından %5 kadar daha fazla renk barındırır.
DCI-P3 Renk Profili
DCI-P3 (Common Color Space) Ortak Renk Uzayı 2007 yılında tanıtılan bir RGB renk alanıdır. Bu Renk alanı sRGB çok daha geniş bir renk uzay alanı sunar. Dijital Sinema Projeksiyonları bütünüyle DCI-P3 renk alanını görüntüleme yeteneğine sahiptir. 2013 itibariyle tüm DCI P3 renk gamı, standart hala gelmiştir. Ayrıca 2K ve 4K projektörler için de sık kullanınan renk uzayıdır.
REC-2020 Renk Profili
4K ve 8K UHDTV'ler için geniştirilen renk profilidir. Rec 2020 ilk olarak 2012 de UHDTV standartlarını gözler önüne sermiştir.
DOLBY VISION Renk Profili
Dolby Vision adından da belli olduğu gibi DOLBY Laboratuvar tarafından geliştirildi. REC-2020 ile aynı uzaya sahip olmasıyla beraber HDR teknolojisine sahip bir renk uzayıdır.
ACES Renk Profili
2014 yıllarında OSCAR akademisi tarafından geliştirilen ACES (Academy Color Encoding System) yepyeni ve şimdiye kadar yapılmış en geniş renk uzayını sahip, renk profilini standartı tasarladılar. Bu renk profilli, insan gözünün gördüğü bütün renk spektrumun alanını kapsar.
Bu renk uzayı profillerinin yukarıdaki gamutdaki gibi kapsadığı alanlarını grafiksel olarak görmekteyiz.
Çalışma alanınızda en geniş skalaya sahip renk uzayı profilleri terci etmemiz gerekir. Türkiye'de sinema salonlarındaki dijital projektörler genelde sRGB | REC-709 | DCI-P3 renk uzayını kullanır.
